De filosofie heeft haar oorsprong in de zoektocht naar grondregels en wijsheden waarmee mensen hun eigen leven vorm konden geven en daarmee (Eudemonia= geluk) konden bereiken. De elite van vrije mannen moest in het Griekenland van ongeveer 500 voor Christus een nieuw probleem het hoofd bieden; er was niemand baas over hen en ze hoefden zich niet de hele dag bezig te houden met huishoudelijke zaken of geld verdienen. Hoe moesten zij het leven invullen? Dat moesten zij zelf bedenken. Een riante positie, maar ook een moeilijke want niemand was hen voorgegaan op deze weg.
“Wie doen er aan wijsbegeerte?”vraagt Socrates aan een priesteres.“ Degenen die noch dwaas nog wijs zijn” is het antwoord. Of je weet alles al en dan ga je dus niet meer op zoek dan ben je een god gelijk, of je denkt dat je alles weet en dan ben je een dwaas. Degenen die een groot verlangen hebben naar wijsheid, maar weten dat zij niet wijs zijn filosoferen.
Wij leven in andere tijd, waarin normen en waarden gerelativeerd worden tot individuele keuzes. Onze keuzevrijheid en onze welvaart zijn verworvenheden, maar vormen ook een opgave. Wij worden voor veel keuzes gesteld: Hoe wil ik leven? Welke dingen vind ik belangrijk en wat maakt mij gelukkig? De maatschappelijke noodzaak van het maken van keuzes is zo alom aanwezig dat ideologie noch geloof bij machte zijn om die levenshouding van ons af te nemen.
Het lijkt er op dat we nu allemaal in de positie zitten die in de Griekse stadsstaat aan een uitverkoren enkeling was voorbehouden want in een groot gedeelte van ons leven worden wij niet door de noodzaak bepaald. Laten we eerlijk zijn we doen wel alsof de noodzaak ons dwingt; we hebben het drukker dan ooit. Maar is het werkelijk noodzakelijk om alle belangrijke meetings te bezoeken, om te winkelen, familie te bezoeken, te werken, iedere week de was te doen en te strijken, te vergaderen en de belastingpapieren in te vullen? Oké sommige dingen zijn meer noodzakelijk dan andere maar er is buitengewoon weinig in ons leven wat we werkelijke noodzaak kunnen noemen. Je moet wat eten en wat drinken, je moet zoveel rekeningen betalen dat je een dak boven je hoofd houdt, maar de rest?
De rest is bovennoodzakelijk en dat is ook direct het probleem. Want als iets geen noodzaak is, is het keuze en als het jouw eigen keuze is dan ben jij en jij alleen verantwoordelijk. Wil je dat eigenlijk wel? En Hoe doe je dat: keuzes maken. Welke rol kan levenskunst daarbij spelen? Daar kan filosofie een rol in spelen door het stellen van vragen én ondersteund door een eeuwenlange traditie van denkers.